Tại các nông trường cà phê lớn như Ia Sao 1, Ia Sao 2 và Công ty 706 (trực thuộc Tổng Công ty Cà phê Việt Nam), trải dài trên địa bàn các huyện Ia Grai, Đak Đoa và Chư Păh, tỉnh Gia Lai, một phương thức đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) đặc biệt đang được áp dụng.
Biến động giá cà phê và tác động đến thu nhập người lao động
Giai đoạn trước đây, giá cà phê sụt giảm kéo dài đã ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống của hàng nghìn công nhân. Tuy nhiên, trong khoảng 2-3 năm trở lại đây, thị trường cà phê khởi sắc, giá tăng đột biến, có lúc đạt mức 23.000 – 29.000 đồng/kg cà phê tươi. Nhờ đó, thu nhập của nhiều công nhân, đặc biệt là những người nhận khoán sản xuất, đã được cải thiện đáng kể.
Quy định mới về đóng BHXH bằng sản lượng cà phê
Từ năm 2023, Công ty Cà phê Ia Sao 1 và 706 đã triển khai quy định mới: người lao động sẽ trích 1,7 tấn cà phê/năm/người để đóng BHXH. Bên cạnh đó, tùy thuộc vào bậc lương, người lao động còn phải đóng thêm một khoản tiền từ 5 đến 10 triệu đồng.
Phản ứng của người lao động về việc quy đổi BHXH
Nhiều công nhân đã bày tỏ sự không đồng tình với quy định mới này.
Bà T. (cư trú tại xã Ya Yok, huyện Ia Grai) chia sẻ: “Trước đây, vợ chồng tôi đóng BHXH cho bậc 5 và bậc 6, tổng cộng khoảng 25-28 triệu đồng/người. Giờ đây, công ty thu 1,7 tấn cà phê, quy đổi theo giá thị trường đã lên tới 43 triệu đồng, cộng thêm khoản tiền mặt phải nộp, tổng số tiền đóng BHXH vượt quá mức quy định.”
Anh D. (ngụ tại xã Ia Sao, huyện Ia Grai) cũng cho biết: “Những năm trước, tôi chỉ đóng BHXH khoảng 15-18 triệu đồng/năm. Hiện tại, với việc trích 1,7 tấn cà phê và đóng thêm 5 triệu đồng, số tiền tôi phải đóng đã tăng gấp đôi. Điều này gây ảnh hưởng không nhỏ đến quyền lợi của tôi và nhiều người lao động khác.”
Chủ trương của Tổng Công ty Cà phê Việt Nam về BHXH
Ông Trịnh Xuân Bảy, Giám đốc Công ty Ia Sao 1, giải thích rằng việc đóng bảo hiểm xã hội bằng cà phê là chủ trương chung của Tổng Công ty Cà phê Việt Nam, đã được thông qua sau quá trình họp bàn và thống nhất ý kiến với người lao động. Chủ trương này có hiệu lực trong vòng 5 năm, từ 2023 đến 2027.
Ông Bảy cho biết thêm, trong giai đoạn giá cà phê xuống thấp (chỉ 5.000 – 10.000 đồng/kg tươi), nhiều công nhân đã nợ tiền đóng BHXH, thậm chí bỏ vườn khoán. Trong bối cảnh đó, các công ty cà phê đã phải chủ động ứng tiền đóng BHXH cho người lao động, đồng thời hỗ trợ các chi phí về vật tư, phân bón và nước sinh hoạt.
Sau đó, Tổng Công ty Cà phê Việt Nam đã phê duyệt phương án quy đổi BHXH bằng sản lượng cà phê. Cụ thể, sau mỗi vụ thu hoạch, công ty sẽ khấu trừ 1,7 tấn cà phê tươi/người để thực hiện nghĩa vụ đóng bảo hiểm. Trong trường hợp giá cà phê tăng cao, phần chênh lệch sẽ được tính vào doanh thu của doanh nghiệp.
Ông Bảy nhận định, khi giá cà phê ở mức thấp, người lao động không có ý kiến phản đối về phương án này. Tuy nhiên, khi giá cà phê tăng mạnh, một số công nhân đã bắt đầu có phản ứng.
“Theo kết quả khảo sát, nhiều công nhân vẫn bày tỏ sự hài lòng vì giá cà phê tăng cao đã giúp họ có lợi nhuận từ 200 đến 250 triệu đồng/năm, sau khi đã trừ đi các chi phí về phân bón, đất đai, nước sinh hoạt và BHXH…”, ông Bảy cho biết.
Đề xuất và hướng giải quyết liên quan đến BHXH
Trước những phản ánh từ phía người lao động, đại diện Công ty Ia Sao 1 và Công ty 706 cho biết sẽ tiếp thu ý kiến, trao đổi lại với Tổng Công ty Cà phê Việt Nam để xem xét điều chỉnh cho phù hợp.
Đại diện Bảo hiểm xã hội tỉnh Gia Lai khẳng định, cơ quan bảo hiểm chỉ thu BHXH bằng tiền mặt từ phía doanh nghiệp. Việc thu BHXH giữa doanh nghiệp và người lao động là thỏa thuận riêng, cần được thực hiện trên cơ sở đảm bảo hài hòa lợi ích của cả hai bên.
Theo baochi24h.com